Dünya tarihine ismini yazdıran Türkler

Hacı Bektaş Veli
---------------------------------------------------------------------------
-----

Asıl adı MEHMETtir.Bektaş mahlasıdır.Horasanın Nişabur şehrinde doğmuştur.Anası ve Babası Türk soyundandır.Annesi Şeyh Ahmetin kızı Hatem Hatun ,babası seyyid Sultan İbrahim Sanidir.
Doğum ve ölüm tarihleri ihtilaflıdır.Bazı kaynaklar doğum ve ölüm tarihi olarak (1248-1337)miladi tarihlerini gösterirken ,bazıları da (1209-1271)tarihlerini kaydetmektedirler.Bunlardan birincileri,Hacı Bektaş Velinin Anadoluya geliş yılı olarak 1270-1280 yıllarını göstermektedirler.Biz de bu görüşü paylaşanlardanız.
Hacı Bektaşı babası İbrahim Sani ,o zaman Nişaburun en meşhur alimi ve Ahmet Yesevi dervişlerinden olan Lokman-ı Perendeye-Lokman-ı Horasani de denir-götürerek okutmasını rica etmiştir.
Lokman Perende zahir ve batın ilimlerini Hacı Bektaşa öğretti.Üstün zeka ve kabiliyeti sebebiyle kısa zamanda çok şey öğrenen Hacı Bektaş,hocasının da izni ile masivayı terk ile uzlete ve riyazata meyletmiştir.
Lokman Perende den zamanının bütün zahir ve batın ilimleri ile Hoca Ahmet Yesevi Hazretlerinin yolunu ve tarikatını öğrendikten ve riyazat ve uzlet ile de belli başlı mesafaleri katettikten sonra,Nişabur şehri ilim şehri ilim muhiti kendisine dar gelmeye başlamıştır.o devrin yaygın olan kanaatına göre ,ilmin yarısı seyahatta idi.bu kurala u¤¤¤¤¤,Şeyhinin de müsaadesiyle Bedahşan şehrine gitti.
-Erdiğim sırdan ve bildiğim ilimlerden başka neler var?diye merak ediyordu.Bedahşandaki alimlerle görüştü,tekrar Nişabur a döndüğünde:
-Anadoluya geçmesi muvafık görüldü,denildi.Hoca Ahmet Yesevi Hazretlerinin maneviyat aleminde :
-Sulucakarahöyük bugünkü Nevşehir ili hacı Bektaş ilçesidir.

LAKAPLARI:

Hacı Bektaş Veli,diğer din ve devlet büyükleri gibi çeşitli sıfat ve lakaplarla da anılmıştır.Bunların en belli başlıları:Hünkar,Hazreti Pir,Gaziler ,Serdarı,Alp Erenler Serçeşmesi...dir.


HACI BEKTAŞ VELİNİN ÖLÜMÜ VE MEZARI

Miladi 1337 tarihinde Hacıbektaş ilçesindeki,halen medfun bulunduğu yerde vefat Hünkar Hacı Bektaş Veli Hazretleri geleneğe uyularak,tekkesinin içine defnedilmiştir.Kaynaklar ,buranın Hazretin kendi evi olduğundan bahsetmektedir.
Hazreti pirin hayatta iken ,aynı zamanda ev olarak da kullandığı dergah,bugün bir türbe olarak bulunmakta ve bu türbe içinde kendi soyundan gelen ve Çelebiolarak adlandırılan kişilerin mezarlarını da muhafaza etmektedir.
Kültür Bakanlığına bağlı müzeolarak muhafaza edilen dergah tarikata ait hatıra eşya ile ,tekkelerin açık olduğu devirde kullanılmakta olan bir kısım eşyaların da sergilendiği bir yer olarak ziyaretçilerine kapısını açmaktadır.

HACI BEKTAŞ VELİNİN ESERLERİ:

Hacı Bektaş Veli tarafından yazıldığı bilinen ve günümüze kadar ulaşmış iki eseri vardır. Bunlardan birincisi,orijinali Arapça olan MALAKAT adlı eseri, diğeri de ŞERH-İ BESMELE adlı kitaptır.
Bunlardan Malakatondördüncü asır türkçesiyle yapılan tercümelerin Arapça aslı ile de karşılaştırmalı olarak Ankara Üniversitesi Emekli Öğretim Üyelerinden Prof. Dr.Esat COŞAN tarafından Doçentlik tezi olarak hazırlanmış ve yayımlanmıştır.
İkinci eseriŞerhi Besmeleise,orijinal tercümesi Rüştü ŞARDAĞ tarafından manisa il Halk Kütüphanesi el yazmaları arasında bulunarak neşredilmiştir.
Bunların dışında Hazreti Hünkarın eserlerinden bahsedilenler var ise de bugün elimize ulaşmamıştır.
Hacı Bektaşi Velinin Kerametleri:
Hünkar Hacı Bektaş Veli ile ilgili kerametleri diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesinde 714 numarada kayıtlı Derviş Hamdi İbni Hacı Hüseyin tarafından istinsah edilen Velayetname-i Hazreti Hünkar Hacı Bektaş El Horasaniadlı yazma nüshadan alınmıştır.Dil ve uslüp özelliklerine de mümkün mertebe dokunmadık.

Hünkar Adı Nereden Geliyor ?

Şöyle rivayet olunur ki, Hacı Bektaş Veliye Şeyh Lokman ilim öğretirken eytti:
-Ya Bektaş !Abdest için dışardan bir ibrik su getir.
Bektaş eytti:
-Ey hoca !Bir nazar etseniz ,mektep içinde bir su çıksa ki,taşradan getirmeye hacet kalmasa!
Şeyh Lokman eytti:
-Bizim o kadar kudretimiz yoktur,eğer sen de o kudret varsa,göster görelim.
Hemen Bektaş mübarek ellerini kaldırıp arz-ı hacat eyledi.Şeyh lokman Amindedi.Eli yüze sürüp secdeye vardı.Hemen ol mektebin ortasından zülal gibi bir mahbub su çıktı,kapıya doğru revan oldu.
Şeyh Lokman Bektaştan bu velayeti görüp sevinçle:
Ya hünkar!dedi.Ondan sonra isimleri Hünkar Bektaş oldu.

[b]İmam-ı âzam
---------------------------------------------------------------------------
-----

Ehl-i sünnetin reisi, imamların imamı: İmam-ı âzam

Bağdat çarşısı... Bakırcılar, kalaycılar, fırıncılar... Balıkçılar, baharatçılar, hurmacılar... Koyunlar, katırlar, kervanlar... İpekli kumaşlar, kıymetli taşlar, aksakallı tüccarlar... Her meşrep ve her meslekten bin çeşit insan. Deyinki arı kovanı, sesler, renkler, kokular...baltalar... Söyleyin kaçağın ne kadar şansı var?

Adam önceleri arayı açıyor ama çıkmaz bir sokağa girince duruyor ve ellerini kaldırıp teslim oluyor. Nefesi ciğerine sığmıyor, gözlerine dolu dolu bir korku oturuyor. Titrek bir sesle Aman efendim diyor, ben ettim siz etmeyin. İmam-ı âzam hiddetli görünmüyor. Yumuşak bir sesle Sana kimsenin bir şey edeceği yok evladım diyor, yalnız şunu bil ki hakkımı helal ettim.

-Peki beni bunun için mi kovaladınız?

-Evet.

-İyi ama niye?

-Bu basit bir hesap, mahşere kalmasın.

-Anlıyamadım?

Mübarek acı acı gülüyor. Bak yavrum diyor, o meydanın dehşetini bilseydin, davacı olarak bile çıkmak istemezdin. İmam yoluna, kalabalık işine dönüyor. Adam bir başına kala kalıyor.

* * *

Yine Bağdat. Mahalle arasında dar bir sokak. Güneş tam tepede ve köpekler bile uyuklayacak gölge arıyor. Ortalık bomboş. Sadece komşusu ile çene çalan yaşlı kadının sesi duyuluyor. Hani lâf olsun torba dolsun derler ya ninem havadan sudan konuşuyor. Konu kıtlığı mı çekiyor bilinmez İmam-ı âzam Hazretlerini görür görmez mevzuyu değiştiriyor. Bu adam var ya diyor, her gece yüz rekat namaz kılar.

-Yaaa?

-Tabi yaa!

İmam-ı âzam Hazretleri abid ama yüz rekat namaz kılmak gibi bir adeti yok. Mübarek madem ümmet-i Muhammed beni öyle tanıyor, lâyık olmalıyım diyor ve o günden itibaren her gece 100 rekat namaz kılmaya başlıyor.

Olacak bu ya bir gün yine aynı sokağa yolu düşüyor. Sözkonusu kadın yine işbaşında. Akranlarıyla merdivene oturmuş gelene geçene meziyet bahşediyor, paye yakıştırıyor. Tam İmam-ı âzam Hazretleri geçerken yanındakine dönüyor ve diyor ki Bu adam var ya bu adam, her gece 500 rekat namaz kılar.

İmam-ı âzam Hazretleri boşboğazlının teki  demiyor, kadını ciddiye alıyor. O günden itibaren gece namazlarını 500 rekata çıkarıyor. Ama artık o sokaktan geçmemeye dikkat ediyor.

Bir gün İmam-ı âzam Hazretleri abdest aldıktan sonra ibriğin lülesinin kıbleye doğru çevrilmesinin iyi olacağını öğreniyor. Bu farz değil, vacip değil. Belki bir edep. Ama büyük veli sırf bu yüzden 40 yıllık namazını kaza ediyor.

Bir ara Bağdat civarlarında üç beş koyun çalınıyor. Bu koyunların bir şekilde İmam-ı âzam Hazretlerinin tabağına gelme ihtimali var mı? Var! Bu yüzden tam 20 yıl koyun eti yemiyor.

Bir gün ortağı kusurlu bir malı iyilerle aynı fiyata satıyor. Para bütün sermayeye karışıyor. İmam-ı âzam Hazretleri bundan gelen 90 bin akçeyi fukaraya dağıtıyor. Yine aynı ortağın Basra pazarında müşterilere Hay maşaallah be kumaşa bak dediğini duyuyor. O seferden ele geçen paraların tamamını hayra harcıyor.

İmam-ı âzam Hazretleri zengin ama para harcamasını biliyor. Meselâ amele pazarındaki gençleri dergâha getiriyor. Yevmiyelerini kuruşu kuruşuna verip oturun, mesainizi bitene kadar ders dinleyin diyor. Şaşılacak şeydir ama bunların ekseri ilmin tadını alıyor ve gönüllü olarak tedrisata katılıyorlar.

Din gayretinin bu kadarı insanüstü insanların işi. Belki de hakiki insan onlar. Kimbilir?

Peki Ehl-i sünnetin reisi nerede doğar nerede yaşar? Kimlerin yanında yetişir, kimleri yetiştirir? Anlatalım ama yarına...

Sen o kimsesin ki...

İmam-ı azam Hazretleri bir gece rüyasında kendini Efendimizin (Sallallahü aleyhi ve sellem) kabrinde görür. Uyanınca rüyasını tabir etmesi için tabiinin büyüklerinden İbn-i Sirin hazretlerine gider. Rüyasını anlatır. İbn-i Sirin Bu rüyanın sahibi sen olamazsın der, bunun sahibi Ebû Hanife olsa gerek.

-Ebû Hanife mi? Ama o benim.

-İki küreğinin arasında bir ben var mı?

-Var.

-Göster bakayım.

-İşte.

-Sen o kimsesin ki, Server-i Kainat senin hakkında Ümmetimden iki omuzu arasında ben olan biri gelir. Allahü teâlâ dinini onunla kuvvetlendirir buyurdular.

Efendimizin müjdelediği âlim: Ummetin ışığı

İman Süreyya yıldızına çıksa Farisoğullarından biri alır getirir. (Hadis-i şerif)


Numan bin Sabit, Faris oğullarındandır. Dedesi ve babası sırf ilim aşkıyla Kûfeye gelip yerleşirler ve Hazret-i Alinin sohbetlerinden hisse derlerler. Numan, küçük yaşta Kuran-ı kerimi ezberler ve yaşayan sahabelerden özellikle Enes bin Malikten (radıyallahü anh) çok istifade eder. Sarf, nahiv ve edebiyat okur, iyi bir eğitimden geçer.

O devirde bu coğrafya çok karışıktır, şiiler, hariciler, mutezililer ve dehriler güçlüdürler. Şehirde münazalar sürer gider. Genç Numan, o sıralar ticaret yapar, akşama kadar alır, satar. Evet fırsat buldukça ilim meclislerine de katılır ama düzenli bir tedrisin yeri başkadır. Bir gün çarşıda birkaç bozuk itikatlı bir garibi sıkıştırır. Ebû Hanife münazaraya katılır. Sapıkların sorularına sadece soru ile karşılık verir ki en inatçıları bile tutulur, hayatının muhasebesini yapmak zorunda kalır. Hadiseye şahit olan Şabî Hazretleri Numanın berrak zekâsına, kavrayış gücüne ve ikna kaâbiliyetine hayran olur. Böylesi biri mutlaka güçlü âlimlerden ders almış olmalıdır. Meclis dağıldığında önüne geçer ve sorar: Mahsuru yoksa nereye devam ettiğinizi öğrenebilir miyim?

-Çarşıya pazara.

-Onu demek istemedim, yani kimin talebesisin?

-Kimsenin?

-Ne yani, sen bir âlimin tedrisine devam etmiyor musun?

-Etmiyorum.

Büyük veli elini Ebû Hanifenin omuzuna koyar, gözlerini gözlerine diker Aman oğlum der,  Sende çok az kimseye nasip olan hususiyetler var. Gel bu ihtiyarı dinle, kendine yazık etme. Bu sözler Numana çok tesir eder. İşini gücünü bırakıp Şabi Hazretlerinin önüne oturur. Kısa bir süre sonra parmakla gösterilen bir kelâm âlimi olur. İlmin tadını alınca dahasını ister ve Hammad Hazretlerinin dergâhına gider. Burada fıkh tahsiline başlar. Hocasına öyle derin bir muhabbet besler ki onun her söylediğini, ama her söylediğini ezberler.


Batılın sustuğu gün

İşte o günlerde Bizanstan gelen bir dehri (inkârcı) Basrayı karıştırır. Karşısına çıkan âlimleri küçük düşürür ve alay eder. Bu adam korkunç denecek kadar zekidir ve münazaraya dair bin türlü hile bilir. Halkın nabzını iyi tutar ve adam toplamakta mahirdir. Edipler kadar düzgün konuşur ve sultanlar kadar güzel giyinir. Hasılı büyük bir fitne kopmak üzeredir. Vebal öyle büyüktür ki hatırı sayılır âlimler bile karşısına çıkmaktan çekinir. Ama Hammad Hazretleri genç Numana güvenir.

Dehrinin etrafındaki kalabalık gitgide artar ve bir zaman sonra meydanlara sığmaz olurlar. İşte o gün yine kürsüsüne çıkar ve uzun süre kin ve zehir kusar. Sonra her zaman yaptığı gibi yapar, kürsüye vura vura meydan okur. Hani nerede? der, o meşhur âlimleriniz nerede? Kendilerine güveniyorlarsa karşıma çıksınlar!

Ebû Hanife elini kaldırır. Ancak dehri gencecik bir çocukla muhatap olmak istemez, yüzünü buruşturup hakaretler yağdırır. Numan bin Sabit onu onun silahı ile vurur. Ne o der, Yoksa korkuyor musun? İşte dehri bu söze tahammül edemez ve münâzara kaçınılmaz olur. Dehri ilk sorusunu sorar:

-Var olan şeyin başlangıcı ve sonu olmaması mümkün mü?

-Sayıları bilir misin?

-Bilirim.

-Birden önce ne vardır?

-Bir şey yoktur.

-Mecâzi bir olanın önünde bir şey olmayınca, hâkiki bir olanın önünde ne olabilir?

-Peki hâkiki bir olanın yönü ne tarafadır?

-Mumun ışığı ne tarafadır?

-Her tarafadır.

-Mecâzi nurun ışığı böyle olursa daimi ve ebedi nuru sen düşün.

-Her var olanın bir yeri vardır. Peki onun ki neresidir?

-Bu sütte yağ var mıdır?

-Vardır.

-Yeri neresidir?

- Peki O, şu anda ne yapmaktadır?

-Sen bütün soruları kürsüden sordun. Şimdi aşağı in cevabı oradan vereceğim.

-Pekâlâ, geç bakalım.

İmam-ı âzam kibirli inkârcının kürsüsüne kurulur. Sesine davudi bir ton oturtarak der ki: Allahü teâlâ şu anda, senin gibi bir müşebbihi kürsüden indiriyor ve benim gibi bir muvahhidi kürsüye çıkarıyor! Ardından Rahman suresinin 28inci ayetini okur ki kalabalık hepbir ağızdan tevbe istiğfara başlar. Soru sorma sırası ona geldiğinde dehri çoktan tasını tarağını toplamış meydandan kaçmıştır.

Kapatın zindana!

İmam-ı âzam Şabi Hazretlerinin ardından tam 28 yıl Hammad Hazretlerinin derslerine devam eder. Defalarca Mekke ve Medineye gider. Çok sahabe ve veli tanır hepsinden de istifade eder. Hazret-i Ömerden, Hazret-i Aliden ve Abdullah bin Mesûddan ilim alanları bulur önlerine oturur. Ehl-i Beytin büyüklerinden Zeyd bin Ali ve Muhammed Bakırın huzurunda manevi mertebelere yürür. O tam bir ilim sevdalısıdır, ufak bir mâlumat için fersahlar ötesine koşar, olmayacak sıkıntılara katlanır.

Küf kokulu zindan

Gün gelir Emevi valisi İmam-ı âzama vazife vermeye kalkar. İmam reddeder, vali zorlar. Mübarek ne kadar kaçsa da vali peşini bırakmaz. Devlet adamı değil mi, dediği dediktir, nitekim bir gün kibarlığı biter ve değişiverir. Peşisıra dolandığı büyük âlimi hapseder ve işkence ettirir. Ebu Hanife, zindanda geçen yıllardan sonra Mekkeye göçer. Bu esnada Abbasiler yönetime el koyarlar. Ortalık durulunca talebelerinin yanına koşar.

Lâkin gelen, gideni aratır. Ortalık silbaştan karışır. Ebu Cafer Mansûr, İmam-ı âzam Hazretlerini Kûfeden ayağına getirtir ve ondan Halifelik Mansurun hakkıdır. Hepiniz ona biat etmelisiniz demesini ister. Büyük veli böylesi çekişmelere alet olmaz. Elbette bu tavrın da bir bedeli vardır ama o bunu göğüslemeye hazırdır. Nitekim beklenen olur. Mansur onu hapseder ve teklifini kabul edinceye kadar hergün 30 değnek vurulmasını emreder. Üç gün, beş gün, on gün derken İmam-ı âzam Hazretlerinin ayakları parçalanır. Zemin al kanlara boyanır.


İstersen para ve itibar

Muhafızlar durumu Mansura anlatırlar. Sultan önce özür diler, ardından önüne 30 bin akçe koyup teklifini yineler. Bu dudak uçuklatacak bir servettir ama büyük veli parayı elinin tersiyle iter. Dilediğini para gücü ile de yaptıramayacağını anlayan sultan küplere biner. Büyük veliyi tekrar zindana tıktırır. Bu kez 30 değnekle de kalmaz hergün onar onar zam yaptırır. Biliyor musunuz bütün zalimler ürkek olurlar. Sultan da öyledir, korktukça zulmeder, zulmettikçe korkar. Zira Bağdatlılar infiale kapılırsa (ki belirtileri başlamıştır) tacı, tahtı kalmaz. Gelgelelim onu dışarı da salamaz, çünkü büyük müctehid muharebeden çıkmış gibidir. İmam-ı âzamı halkın gözünden saklamanın tek yolu vardır: Ortadan kaldırmak! O da öyle yapar, muhafızları üstüne salar. Büyük veliyi zorla yatırıp, ağzına zehir akıtırlar. Cellatlar işlerini bitirip giderken hayatları boyunca unutamayacakları bir manzaraya şahit olurlar. Nurlu cesed derlenir, toparlanır ve kıbleye dönüp secdeye kapanır. Sanki lisan-ı hâl ile İşte beceremediniz! der, Beni Allahtan gayrisinin önünde eğemezsiniz!

Yıl Hicri 150dir.

Bağdatlılar Yüzelli senesinde dünyanın ziyneti gider hadis-i şerifini hatırlar ve ağlamaklı olurlar.

Ah o elma olmasa...

O gün hava iç bayıltır. Gök kirli sarı, zemin çatlak çatlaktır. Genç yolcu Dicle kenarında mola verir. Bir ara suyun bir elmayı kendine doğru getirdiğini görür. Gayri ihtiyari uzanıp yakalar. Elma serin suda döne döne sertleşmiş kütür kütür bir şey olmuştur. Bu davetkâr meyvaya dayanamaz, dişleyiverir. Boğazına nefis bir rayiha yayılmıştır ki Aman Allahım ben naptım! der, Ya bu elma sahipliyse? Hemen kalkar, nehri takip ede ede bir bahçeye varır ki dallarda ısırdığı elmalardan vardır. Sorar soruşturur, sahibini bulur. Boynunu bükerek Ben bir hata işledim efendim der, Elmalarınızdan yedim. Nolur hakkınızı helâl edin Adam bir mustarip gence, bir ucu ısırılmış elmaya bakar. Sonra aklına ne gelir bilinmez, kaşlarını kaldırır. Helalleşmek öyle kolay mı? der, Yanımda çalışmalısın! Genç ağlamaklıdır:

- Ama benim Kûfeye gitmem gerek.

- Kûfede ne yapacaksın?

- İlim okuyacaktım.

- Onu elmayı ısırmadan düşünecektin. Mahşer meydanında hesaplaşmak istemiyorsan kollarını sıva.

Delikanlı Pekâlâ der. Günlerce elma toplar, dallarda bir tek elma bile kalmayınca bahçe sahibinin karşısına çıkar. Müsaade etseniz de gitsem der. Adam babacandır, hoş sohbettir, lâkin söz gitmekten açılınca birden değişir. Bahçeyi kotardık ama tarlalar duruyor der, Onları kim sürecek?

Uzatmıyalım adam on gram elma için delikanlının bir yılına ipotek koyar. Taş taşıtır, ker¤¤¤ kardırır, çatıyı aktartır. Gün gelir yapılacak iş kalmaz. Genç bir kez daha huzura çıkar. Adam Şimdi sana hakkımı helâl edebilirim der, Ama son bir şartım var.

- Söyleyin yapayım.

- Benim kör, topal bir kızım var. Onu alırsan anlaşabiliriz.

- Tamam, kâbul ediyorum.

Adam hemen bir hocaefendi iki şahit bulur, nikahı kıyarlar. Delikanlı müstakbel hanımının bulunduğu odaya girince gördüğüne inanamaz. Karşısında dünyalar güzeli bir kız durmaktadır. Bir yanlışlık olmalı deyip dışarı çıkar. Kayınbabası ile karşılaşırlar. Adam Dön geri der, Senin hanımın odur. Kör diyorsam harama bakmaz, topal diyorsam harama basmaz. Ben yıllardır Ona, onun gibi bir efendi nasip eyle diye dua ediyorum. Yüce Rabbim kısmetimizi ayağımıza gönderdi. Biliyor musun, seni gördüğüm gün kararımı vermiştim. Bu güzel ailenin nur topu gibi bir oğulları olur. Küçük çocuk emeklerken heceler, yürürken okur. 4 yaşında hatim eder, derken hafız olur. Annesi Aslında bu yaşa da kalmazdı ama der, Ah, o elma olmasa.

Sanırım anladınız bu çocuk Kûfe âlimlerine reis olur, İmam-ı âzam derler adına.

İmâm-ı a'zamın vasiyeti

Ya'ni kurtuluş fırkası olan Ehl-i sünnet vel-cemâ'atte oniki husûsiyet vardır: Bu oniki husûsiyeti kabul edip, bunlara uyanlar bid'atten uzak olur. Bu hasletlere riâyet ediniz, bunlardan ayrılmayınız ki peygamber efendimizin şefâ'atına nâil olasınız..
lana, Ehl-i sünnet vel-cemâ'at mezhebindendir denir. Bu i'tikâd üzere ölürse kurtulmuşlar zümresinden olur.